Tarihçi ve yazar Orhan Tuğrulca programda, Cumhuriyet öncesi genel bir değerlendirme yaparak, “1516 yılında Malatya’nın Osmanlı hakimiyetine girdikten kısa bir süre sonra yani 1530 – 1560 döneme ait bazı veriler var. Söz konusu bu verilerde Malatya merkezde dört medresenin faaliyette olduğunu görüyoruz. Ortaöğretim kısmen yükseköğretime tekabül eden bu medreselerde tam olarak kaç öğrencinin eğitim gördüğünü bilmiyoruz. Bir müderrise düşen en fazla 15-20 öğrenci üzerinden bir tahmin yürütülebilmektedir” dedi.

1914 yılına kadar bir istatistik bilgi yok elimizde

1900’lü yıllara kadar modern anlamda bir istatistik oluşturulmadığını ifade eden Tuğrulca, “İlk detaylı istatistik olarak kayda geçen 1914 yılı eğitim istatistikleri ile Cumhuriyetin devraldığı eğitim durumu hakkında bilgi sahibi olabiliyoruz. Söz konusu bu istatistiklerde Malatya’da çağ nüfusun ancak yüzde 5,4'ü okula gidebiliyorken Osmanlı genelinde bu oran yüzde 8,3 olarak geçekleşiyor” açıklamasında bulundu.

Tuğrulca, eğitim ile savaşın kaybedilmesi arasındaki ilişkiye de örnek veren Cihan Harbi başladığında 2 milyon 850 bin civarında askerin silahaltına alındığını bunlardan yaklaşık 300 bin kadarının esir ya da firar ettiğini belirtti. 1940 yılına kadar olan eğitim istatistiklerinden örnekler veren Tuğrulca’nın programı soru-cevap bölümü ile sona erdi.